Татар контенты ясарга ярдәм итә торган нейрочелтәрләр

Бүген ул галимнәргә ачышлар ясарга, белем алырга, мәдәниятне үстерергә , көндәлек тормышны сыйфатлырак итәргә ярдәм итә. Узган ел журналыбызда нейрочелтәрләрнең, ясалма фәһемнең нәрсә икәнен һәм ничек эшләгәнен тәфсилләп язган идек. Бүген исә татар телен саклап калырга ярдәм итә торган бушлай нейрочелтәр программалары белән танышырбыз.

chatgpt.ru

chatgpt.ru күптән түгел татар телендә сөйләшә башлады. Әлеге нейрочелтәрне куллану бик җиңел. Соравыңны яки берәр фикерне язып җибәрсәң, ул сиңа дусларча җавап бирә, зур текстларны структуралаштыра һәм хаталарны төзәтә белә.

Мисал өчен, «чыктым аркылы күпер» җөмләсен язсаң, ул сүзләрне дөрес тәртиптә урыннарына куячак. Ул телне интернетта булган татар текстларына карап өйрәнгән, татарча шактый әйбәт «сукаласа» да, кайчакта хаталар җибәрергә мөмкин. Бу нейрочелтәр киңәшләр дә бирә. Мәсәлән, мин аннан кызык өчен менә нәрсә сорадым:

«Дустымнан «Идел» журналы алып тордым да, аны югалттым. Аңа бу хакта ничек әйтим?»

chatgpt болай дип җавап бирде:

Дустыңа хәлне ачык итеп һәм турыдан-туры аңлат. «Сәлам! Гафу ит, мин синең «Идел» журналыңны югалттым һәм бик борчылам. Аны табарга яки яңасын сатып алырга тырышырбыз», – дип әйтергә мөмкин. Дустың аңлар, бер-берегезгә ярдәм итәргә тырышыгыз.

Ул шулай ук гөбәдия, өчпочмак рецептын белә, яки берәр язучы, җырчы, галим турында сөйләп бирә ала. Нейрочелтәрнең белеме сәнгать ягыннан сайрак. Ул шигырьләр дә язарга тырыша, әмма алар әлегә бик үк яхшы килеп чыкмый.

Бу бәлки интернетта татар шигырьләре бик күп булмау белән бәйледер. Мин нейрочелтәрдән нинди татар әкиятләре белүен сорадым. Беренче итеп «Су анасы»н атады. Нейрочелтәр бер генә сорауны да җавапсыз калдырмый. Белмәгәнен үзе уйлап таба.

Бу юлы да ул миңа «Су анасы»н үзенчә сөйләде, сюжеты бераз русалкалар турындагы әкияткә тартым иде. Аның хатасын төзәткәч, киләсе запросларда ул минем җавапны үземә үк кайтарып сөйләде. Ягъни, кеше аны күбрәк кулланган һәм хаталарын ешрак төзәткән саен, нейрочелтәр татар телен һәм татар дөньясын яхшырак белә башлый дигән сүз.

Suno.ru

Бу нейрочелтәрне моңлы татар бүген үк кулланып карый ала. Ул музыка һәм җыр текстлары яза, һәм, әйтергә кирәк, шактый яхшы башкара: берничә сүзтезмә язу да җитә. Программада җырның булачак стилен, анда кулланылган музыка коралларын сайларга була. Текстны тулысы белән үзең язып, җыр ясау опциясе дә бар. Мин дә җыр текстын suno белән бергә язып карарга булдым: нейрочелтәргә «Су анасы» турында берничә шигъри юл сырладым. Ул башта сүзләрне бераз буташтырып язып бирде. Аның текстындагы матур өлешләрне алып, үземнән берничә куплет өстәдем һәм хаталарын төзәткәләдем. Гомумән алганда, хата төзәтергә без chatgpt ны куллана алыр идек. Нәтиҗәдә ул миңа кыска вакыт эчендә берничә стильдә иҗат ителгән җыр ясап бирде.

Suno ның татарчасы шактый яхшы, ләкин әлегә бераз акценты бар. Аны Финляндиядә яшәүче татарлар сөйләме белән чагыштырып була. Җырны ир кеше яки хатын-кыз тавышы белән җырлатырга була. Ләкин аерым шәхес тавышы кулланып булмый. Ягъни без җырыбызны Салаваттан яки Айдар Галимовтан җырлата алмас идек.

Аларның тавышы авторлык хокуклары белән саклана. Ә менә нейрочелтәр язган җыр беркемнеке дә булып саналмый, аларны ирекле кулланып була. Булачак көйгә үзең теләгән музыка коралын яки көй тудырырга тиеш булган эмоцияне кушуны сорарга була. Әлегә программа моңлы музыка ясый белми, мөгаен, анысына татар күңеле генә сәләтледер.

Шуны да әйтергә кирәк, нейрочелтәрләргә запрос (аны «промт» дип атыйлар) инглиз телендә языла. Шуңа күрә җыр язганда инглиз телен белмәсәң дә, һичьюгы онлайн тәрҗемәче куллана белергә кирәк.

speech.tatar

Татарстан Республикасы Фәннәр академиясенең Гамәли семиотика институты ясаган онлайн тәрҗемәче. Рус теленнән татарчага яки татар теленнән русчага тәрҗемә итү ресурслары моңа хәтле дә бар иде, әмма монысының төп аермасы – ул сөйләмне аңлый. Ягъни аңа текстны язып тормыйча, телдән сөйләсәң дә була. Ул аны текстка әйләндереп, тәрҗемә итеп бирәчәк.

Шул ук вакытта сервис текстны Камал театры артистлары Алмаз Гәрәев һәм Алсу Вәҗиева тавышлары белән татарча укып бирә ала. Шуңа әлеге сайтны текстларны тәрҗемә итү өчен генә түгел, тавышландыру өчен дә кулланып була.

huggingface.co

Бу нейрочелтәр сезнең хикәядән комикс ясап бирә ала. Берәр әкиятнең сюжетын кыскартып, инглиз телендә язсаң, сайт аңа тиз арада сайланган стильдә рәсемнәр ясый.

Мин әлеге дә баягы «Су анасы»н комикска әйләндереп карарга булдым. Әкиятнең кыскача эчтәлеген яздым.

Нейрочелтәр башта әкиятне үзенчә аңлап язып бетерде, комиксны мин көткәнчә ясамады. Әмма төзәтмәләр керткәннән соң, әкиятнең сюжеты укылырлык комикс килеп чыкты. Нейрочелтәрдән япон мангасы һәм XX гасыр америка комикслары стилен саклаган комикс ясарга сорадым. Нәтиҗәдә менә нәрсә килеп чыкты:

Ясалма фәһем киләчәктә идеясе булган һәр кешегә фикердән әзер продукт ясарга мөмкинлек бирәчәк. Ягъни теләгән кеше җиңел генә үзенең китабын, җырын, мультфильмын, киносын ясый алачак.

Бүгенге көндә дөньяның иң бай һәм алдынгы ширкәтләре нейрочелтәрләрне ясауга һәм өйрәнүгә бик күп көч һәм акчалар тота. Чөнки якын киләчәктә нейрочелтәрләр безнең тормышны үзгәртәчәк. Ә кайсы якка үзгәрүе безнең үзебездән тора.